การศึกษาเชิงวิเคราะห์แนวคิดเรื่องชราในพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องชราในศาสตร์ต่าง ๆ 2) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องชราในพุทธปรัชญาเถรวาท 3) เพื่อวิเคราะห์แนวคิดเรื่องชราในพุทธปรัชญาเถรวาท การวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เน้นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก ตำราทางวิชาการ ผลงานวิจัย วิทยานิพนธ์และสารนิพนธ์ เกี่ยวกับแนวคิดเรื่องชราในพุทธปรัชญาเถรวาท
ผลจากการวิจัย พบว่า 1. แนวคิดเรื่องชราในศาสตร์ต่าง ๆ พบว่า ชรา ได้แก่ ความแก่ ของผู้สูงอายุ โดยมีการนับอายุ 60 ตามพระราชบัญญัติผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย เช่น ทาง ตา หู จมูก ลิ้น ร่างกาย และใจ เกิดการเสื่อมสภาพทรุดโทรมที่ส่งผลเสียกับชีวิตตนเอง ต่อครอบครัว และประเทศชาติ ที่ต้องสูญเสียบุคลากรสำคัญของหน่วยงาน เมื่อต้องเกษียณ หรือตายจากไป 2. แนวคิดเรื่องชราในพุทธปรัชญาเถรวาท พบว่า ชรา ได้แก่ ความแก่ ความคร่ำคร่า ความชำรุด ความทรุดโทรม ความมีฟันหลุด ความมีผมหงอก ความมีหนังเหี่ยวย่น ความเสื่อมอายุ ความหง่อมแห่งอินทรีย์ และรูป โดยเกิดขึ้นจากอำนาจของอวิชชาก็คือ ความไม่รู้ว่าอุปาทานขันธ์ 5 ว่าเป็นทุกข์ ซึ่งประกอบด้วย รูปนาม ที่อาศัยอายตนะ คือ อาศัย ตา หู จมูก ลิ้น และใจ (อารมณ์) เป็นแดนเกิด ทำให้มนุษย์เกิดในสังสารวัฏนี้ต้องพบกับ ความแก่ เจ็บ และตาย เช่นนี้ โดยเป็นไปตามกฎเกณฑ์ของธรรมชาติที่เรียกว่า ไตรลักษณ์ 3. วิเคราะห์แนวคิดเรื่องชราในพุทธปรัชญาเถรวาท สรุปว่า ชรามีสาเหตุมาจากความไม่รู้ในอริยสัจ 4 คือ ไม่รู้ทุกขอริสัจ ไม่รู้สมุทยอริสัจ ไม่รู้ทุกขนิโรธอริยสัจ ไม่รู้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา และไม่รู้ขันธ์ ธาตุ อายตนะ ที่เป็นอดีต ที่เป็นอนาคต ที่เป็นทั้งอดีตอนาคต จึงต้องวนเวียนในสังสารวัฏแห่งการเกิด แก่ เจ็บ และตาย ความเศร้าเสียใจ ความร่ำไรรำพัน ความไม่สบายกาย ความไม่สบายใจ ความคับแค้นใจ ความประจวบกับสิ่งไม่เป็นที่รัก ความพลัดพรากจากสิ่งที่รักปรารถนาสิ่งใดไม่ได้สิ่งนั้น อุปาทานขันธ์ 5 เป็นทุกข์ จึงต้องปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์ 8 ประการ สรุปก็คือ ศีล สมาธิ และปัญญา ที่เป็นแนวทางการปฏิบัติ เพื่อดับอวิชชา ตัณหา มานะและทิฏฐิ