วันที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2568 พระครูปลัดสุวัฒนวิสุทธิสารคุณ, ผศ.ดร. หัวหน้าศูนย์วิจัยธรรมศึกษา โครงการธรรมศึกษา สำนักเรียนวัดอาวุธวิกสิตาราม/อาจารย์ประจำบัณฑิตวิทยาลัย/รองอธิการบดี มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ได้ลงพื้นที่ศึกษาประวัติและพัฒนาการของวัดสัมพันธวงศารามวรวิหาร โดยวัดสัมพันธวงศารามวรวิหารนี้มีประวัติและพัฒนาการที่น่าสนใจดังนี้ “วัดสัมพันธวงศาราม เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่ใกล้แม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออก ในท้องที่แขวงสัมพันธวงศ์ เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพมหานคร ในย่านเยาวราช เดิมเป็นวัดราษฎร์ มีนามว่า วัดเกาะ หลักฐานในการสร้างวัดแต่เดิมไม่ปรากฏว่าใครเป็นผู้สร้าง ทราบแต่เพียงว่าเป็นวัดโบราณเก่าแก่ มีมาตั้งแต่สมัยอาณาจักรอยุธยา ก่อนสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี ส่วนเหตุที่ได้ชื่อว่า “วัดเกาะ” เนื่องมาจากการที่มีคูคลองล้อมรอบเชื่อมต่อจากแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์บูรณปฏิสังขรณ์วัดต่าง ๆ ใหม่หลายวัด ในส่วนของวัดเกาะ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิทักษมนตรี ซึ่งเป็นพระภาคิไนย ต้นราชสกุลมนตรีกุล ดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ทั้งวัด แล้วทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นพระอารามหลวง พระราชทานนามว่า วัดเกาะแก้วลังการาม ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บูรณปฏิสังขรณ์ใหม่อีกครั้ง แล้วเปลี่ยนนามวัดใหม่เป็น “วัดสัมพันธวงศารามวรวิหาร” ดังเช่นในปัจจุบัน” (https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3. เข้าถึงข้อมูล ณ วันที่ 28 เมษายน 2568)
