ธรรมิกสังคมนิยม
ปรัชญาการเมืองเชิงพุทธเพื่อสังคมที่เป็นสุข โดย พุทธทาสภิกขุ
ทางเลือกที่สาม ท่ามกลางความขัดแย้ง
ท่านพุทธทาสเสนอแนวคิด “ธรรมิกสังคมนิยม” ขึ้นในช่วงที่สังคมไทยแตกแยกทางอุดมการณ์ เพื่อเป็นทางออกที่ไม่ได้มุ่งเน้นแค่ระบบการเมือง แต่มุ่งแก้ปัญหาที่ต้นตอคือ “ความเห็นแก่ตัว” ของมนุษย์ [1]
แก่นหลัก 3 ประการของธรรมิกสังคมนิยม
🌍
ยึดประโยชน์ส่วนรวม
คำนึงถึงผลดีต่อสังคมโดยรวมก่อนประโยชน์ส่วนตน [1]
🤝
ควบคุมตนและเอื้อเฟื้อ
มีวินัยในตนเอง ไม่กอบโกย และพร้อมแบ่งปันช่วยเหลือกัน [1]
❤️
เคารพและเมตตา
มองเพื่อนมนุษย์เป็นเพื่อนร่วมทุกข์ เกิด แก่ เจ็บ ตาย [1]
ทางสายกลาง: เติมเต็มช่องว่างของระบบการเมือง
เสรีนิยมประชาธิปไตย
- ให้สิทธิเสรีภาพ
- ส่งเสริมปัจเจกนิยมสุดโต่ง
- เกิดการแข่งขันเห็นแก่ตัว
- ละเลยประโยชน์ส่วนรวม
ธรรมิกสังคมนิยม
- ใช้ “ธรรมะ” เป็นเครื่องกำกับ
- สร้างสมดุลระหว่างส่วนตนและส่วนรวม
- ลดความเห็นแก่ตัว (ตัวกู-ของกู)
- มุ่งสู่ประโยชน์สุขที่ยั่งยืน
สังคมนิยมคอมมิวนิสต์
- เน้นความเท่าเทียม
- ทำลายแรงจูงใจส่วนบุคคล
- จำกัดเสรีภาพ
- ขาดประสิทธิภาพในการพัฒนา
รากฐานปรัชญา: กฎธรรมชาติและศีลธรรม
กฎแห่งธรรมชาติ (ปฏิจจสมุปบาท)
ท่านพุทธทาสมองว่าธรรมชาติมี “ความเป็นสังคมนิยม” อยู่แล้ว ทุกสิ่งต้องพึ่งพาอาศัยกันเพื่ออยู่รอด การเห็นแก่ตัวจึงเป็นการฝืนกฎธรรมชาติและนำไปสู่ความพินาศ [1]
ความจำเป็นของศีลธรรม
ต้นตอของวิกฤตสังคมเกิดจากการ “ขาดศีลธรรม” ซึ่งหมายถึงการขาด “ภาวะปกติสุข” เมื่อสังคมขาดศีลธรรม ก็จะเต็มไปด้วยการเบียดเบียนและไร้ความสงบ [1]
“ศีลธรรมไม่กลับมา โลกาจะวินาศ”
– พุทธทาสภิกขุ
การนำไปใช้ในชีวิตจริง
สำหรับระดับบุคคล
- ฝึกมองเห็นความเชื่อมโยง: ตระหนักว่าการกระทำของเราส่งผลต่อส่วนรวมเสมอ
- ใช้ชีวิตอย่างพอดี: บริโภคเท่าที่จำเป็น ไม่กอบโกยเบียดเบียนผู้อื่น
- ฝึกการให้และแบ่งปัน: เริ่มจากสิ่งเล็กๆ เพื่อลดความยึดติดใน “ของกู”
- ลดความยึดมั่นในความคิดตน: เปิดใจรับฟังผู้อื่น ลดความขัดแย้ง
สำหรับระดับสังคมและองค์กร
- ผู้นำต้องมีธรรมะ: ปกครองด้วยทศพิธราชธรรม ใช้ธรรมะนำหน้าอำนาจ
- สร้างวัฒนธรรมแห่งการเกื้อกูล: ส่งเสริมการช่วยเหลือกันในที่ทำงานและชุมชน
- ยึดประโยชน์ส่วนรวมในการตัดสินใจ: ทุกนโยบายและโครงการต้องคำนึงถึงประโยชน์สุขของคนส่วนใหญ่
สรุปและเรียบเรียงจากบทวิจารณ์หนังสือ “ธรรมิกสังคมนิยม DHAMMIC SOCIALISM” โดยพุทธทาสภิกขุ
หมายเหตุ. เป็นบทความวิจารณ์หนังสือที่นำเสนอใน วารสารชัยภูมิปริทรรศน์ ปีที่ 2 ฉบับที่ 3 [กันยายน-ธันวาคม 2562]
