บทวิจารณ์หนังสือ (Book Review) พุทธศาสนาไทยในอนาคต แนวโน้มและทางออกจากวิกฤต

Abstract

หนังสือ พุทธศาสนาไทยในอนาคต แนวโน้มและทางออกจากวิกฤต เล่มนี้เรียบเรียงโดย พระไพศาล วิสาโล โดยมีความน่าสนใจคือเป็นการนำเสนอสาระที่เป็นเสมือนการผ่าตัดวิกฤตพุทธศาสนาไทย ที่ปัจจุบันกำลังอยู่ในความสนใจของสาธารณชน โดยศึกษาย้อนกลับไปถึงปัญหาเชิงโครงสร้างของเหตุการณ์ปัจจุบันอันเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงในอดีต แล้ววิเคราะห์เพื่อทำนายแนวโน้มในอนาคต พร้อมเสนอแนะทางออกเพื่อแก้ไขวิกฤติอย่างเป็นระบบและเป็นรูปธรรม หนังสือเล่มนี้ได้รับรางวัลนับแต่การพิมพ์ครั้งแรก แม้จะมีความหนาถึง 552 หน้า พิมพ์มากถึง 9,500 เล่ม แต่จำหน่ายหมดจนต้องพิมพ์ครั้งที่ 2 ในปี 2546 โดยมูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์ พระไพศาล วิสาโล ได้ทำให้งานเขียนเชิงวิชาการเล่มนี้มีทั้งความน่าสนใจและน่าเชื่อถือ ดังที่ นายแพทย์ประเวศ วะสี กล่าวในคำนำว่าเป็นงานที่ทำ ด้วยความวิริยะอย่างแรงกล้า

แรงบันดาลใจของผู้วิจารณ์ในการเลือกหนังสือเล่มนี้มาวิจารณ์ คือ ในทางพุทธศาสนา? ผู้วิจารณ์เคยศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวกับพุทธศาสนามาบ้าง จึงมีความสนใจในเรื่องของพุทธศาสนาไทย ในอนาคต แนวโน้มและทางออกจากวิกฤต เพื่อที่จะได้มองเห็นทัศนคติในด้านต่าง ๆ ของผู้เขียนที่มีต่อพระพุทธศาสนาในประเทศไทย และจะเกิดประโยชน์ในการนำมาพัฒนางานวิจัยทางวิชาการทางพระพุทธศาสนาสืบไป

เหตุผลที่เลือกวิจารณ์หนังสือเล่มนี้ เพราะว่า ความน่าสนใจของหนังสือนอกจากอยู่ที่ตัวผู้เขียนซึ่งเป็นพระสงฆ์หัวก้าวหน้า เป็นนักเขียนและนักพัฒนาที่มีชื่อเสียงหนังสือเล่มนี้ยังมีลักษณะของการ พยากรณ์ แนวโน้มในอนาคต ซึ่งผู้เขียนออกตัวว่า มีโอกาสผิดมากกว่าถูก? แต่ดูเหมือนว่าวิกฤตได้ดำเนินไปตามเส้นทางที่พระไพศาลพยากรณ์ไว้ ส่วนหนึ่งอาจเนื่องจากการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงประวัติศาสตร์ ที่รวบรวมมาได้ทั้งมิติเชิงลึกและกว้างมีความแตกต่างจากข้อมูลที่ทราบกันอยู่ทั่วไป ??จึงทำให้การเสนอทางออกจากวิกฤติของหนังสือเล่มนี้ควรค่าแก่การรับฟัง โดยเฉพาะผู้ที่ห่วงใยต้องการเข้าใจปัญหา และมีส่วนร่วมแก้ไขวิกฤตที่กำลังเกิดกับพุทธศาสนาไทยในปัจจุบัน ผู้เขียนเป็นผู้ที่มีความสนใจในพุทธศาสนาเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว มีมุมมองทัศนคติที่แตกต่างออกไป รวมทั้งมีบทบาทหน้าที่ในการปฏิบัติ เผยแผ่ และปกป้องดูแลพุทธศาสนา จึงเป็นโอกาสที่ดีในการศึกษาพุทธศาสนาในมุมมองต่างๆ ที่นอกเหนือออกไป