กรรมบถ ชั้นเอก

• มาจากคำว่า "กรรม" (การกระทำ) และ "บถ" (ทาง)
• หมายถึง วิธีทำกรรม
• อกุศลกรรมบถ คือ วิธีทำกรรมฝ่ายชั่ว
• กุศลกรรมบถ คือ วิธีทำกรรมฝ่ายดี

คำอธิบาย:

• พระพุทธศาสนาสอนว่ากรรม (การกระทำ) เป็นตัวกำหนดชีวิต ไม่ใช่พระเจ้า
• ทุกคนต้องอยู่ภายใต้กฎของกรรม
• กรรมบถ คือ เส้นทางแห่งกรรมที่จะนำไปสู่ความสุขหรือความทุกข์

กรรมบถมี 2 ประเภทหลัก คือ

• อกุศลกรรมบถ 10
• กุศลกรรมบถ 10

อกุศลกรรมบถ 10 หรือ ทุจริต 10:

• กายทุจริต 3:
  1. ปาณาติบาต = ฆ่าสัตว์: ฆ่าหรือเบียดเบียนสิ่งมีชีวิตทุกชนิด หรือทำร้ายร่างกายผู้อื่น
  2. อทินนาทาน = ลักทรัพย์: ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้ หรือใช้วิธีใดๆ จนได้ของคนอื่นมาโดยวิธีไม่ชอบไม่ถูกต้อง
  3. กาเมสุมิจฉาจาร = ผิดประเวณี: ประพฤติผิดในกาม หรือการละเมิดทางเพศ
• วจีทุจริต 4:
  1. มุสาวาท = พูดเท็จ: พูดโกหก หรือพูดให้คลาดเคลื่อนจากความจริง
  2. ปิสุณวาจา = พูดส่อเสียด: พูดจายุยงให้ผู้อื่นแตกแยกกัน กระทบกระทั่งกัน
  3. ผรุสวาจา = พูดคำหยาบ: การใช้คำพูดที่หยาบคาย หรือด่าทอผู้อื่น
  4. สัมผัปปลาปะ = พูดเพ้อเจ้อ: การพูดจาที่เหลวไหล ไร้สาระ เกินความจริง หรือการสร้างเรื่องแต่งคอนเทนต์ที่ไม่จริง
• มโนทุจริต 3:
  1. อภิชฌา = เพ่งเล็ง: จ้องอยากได้ของคนอื่นมาเป็นของตน
  2. พยาบาท = ปองร้าย: คิดพยาบาทปองร้ายผู้อื่น ผูกแค้นให้ใจตัวเองเดือดร้อน
  3. มิจฉาทิฏฐิ = เห็นผิด: มีความเห็นไม่ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม หรือเห็นสิ่งที่เป็นโทษว่าเป็นประโยชน์

กุศลกรรมบถ 10 หรือ สุจริต 10:

เป็นสิ่งที่ตรงกันข้ามกับอกุศลกรรมบถแต่ละข้อ ซึ่งได้แก่

• กายสุจริต 3:
  1. ปาณาติปาตา เวรมณี = งดเว้นฆ่าสัตว์: การงดเว้นจากการฆ่าหรือเบียดเบียนสิ่งมีชีวิตทุกชนิด
  2. อทินนาทานา เวรมณี = งดเว้นลักทรัพย์: การงดเว้นจากการถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้
  3. กาเมสุมิจฉาจารา เวรมณี = งดเว้นทำผิดประเวณี: การงดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม หรือการละเมิดทางเพศ
• วจีสุจริต 4:
  1. มุสาวาทา เวรมณี = งดเว้นพูดเท็จ: การงดเว้นจากการพูดโกหก หรือพูดให้คลาดเคลื่อนจากความจริง
  2. ปิสุณายะ วาจายะ เวรมณี = งดเว้นพูดส่อเสียด: การงดเว้นจากการพูดจายุยงให้ผู้อื่นแตกแยกกัน
  3. ผรุสายะ วาจายะ เวรมณี = งดเว้นพูดคำหยาบ: การงดเว้นจากการใช้คำพูดที่หยาบคาย หรือด่าทอผู้อื่น
  4. สัมผัปปะลาปา เวรมณี = งดเว้นพูดเพ้อเจ้อ: การงดเว้นจากการพูดจาที่เหลวไหล ไร้สาระ
• มโนสุจริต 3
  1. อนภิชฌา = ไม่เพ่งเล็ง: การไม่โลภ ไม่เพ่งเล็งอยากได้ของผู้อื่นโดยไม่ชอบ
  2. อัพยาปาทะ = ไม่ปองร้าย: การไม่คิดพยาบาทปองร้ายผู้อื่น
  3. สัมมาทิฏฐิ = เห็นชอบ: การมีความเห็นที่ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม

• ทำให้เข้าใจหลักการกระทำและผลของการกระทำในพระพุทธศาสนา
• เป็นแนวทางในการพัฒนาตนเองให้พ้นจากความชั่ว และทำความดี
• ส่งเสริมให้เกิดในสุคติภูมิ (ภพภูมิที่ดี)

• ใช้ในการพิจารณาการกระทำของตนเอง ว่าเป็นไปในทางอกุศลหรือกุศล
• ใช้ในการฝึกฝนตนเองให้ละเว้นจากอกุศลกรรมบถ และบำเพ็ญกุศลกรรมบถ

ตัวอย่าง:

• การไม่ฆ่าสัตว์ (กุศลกรรมบถ) >> ช่วยให้มีเมตตา และมีอายุยืน
• การพูดเท็จ (อกุศลกรรมบถ) >> ทำให้ขาดความน่าเชื่อถือ และถูกผู้อื่นหลอกลวง

• กรรมบถ คือ ทางแห่งกรรม ซึ่งมีทั้งทางดีและทางชั่ว
• การกระทำของเราส่งผลต่อชีวิตของเราเอง
• เราควรศึกษาและปฏิบัติกรรมบถ เพื่อให้เกิดผลดีแก่ตนเอง